برداشت

 مناسب ترین زمان برداشت گندم پاییزه بستگی به روش برداشت و آب و هوای منطقه دارد. برداشت به وسیله دست یا ماشینهای مخصوص ( کمباین) صورت می گیرد.

برداشت گندم

اصولا گندم را باید هنگامی که دانه آن در ابتدای حالت نیمه سخت است برداشت کرد . زمانی که دانه های گندم به حالت سخت رسیده اند گره های ساقه گندم به رنگ قهوه ای در می آیند. در موقع برداشت، رنگ سنبله ها، برگها، و ساقه های بوته گندم باید زرد یا زرد طلایی باشد. مزرعه گندمی که دانه های آن با فشار دادن ناخن له نشود برای برداشت مناسب خواهد بود . واریته هایی از گندم را که دارای خاصیت ریزش باشند باید زودتر از آنها که مقاوم به ریزش هستند برداشت کرد . گندم های مقاوم به ریزش هر چه بیشتر برسند به وزن دانه آنها اضافه می شود؛ به علاوه ، ارزش نانوایی گندم در چند روز آخر زمان رسیدن آن بهتر خواهد شد . از لحاظ عملکرد، حداکثر محصول زمانی به دست خواهد آمد که گندم را در حالتهای آخر رسیدن، یعنی در حالت تقریباً سخت شدن دانه، با دقت کامل درو کرد، کوبید، و انبار کرد. برداشت گندم در برخی از نقاط ایران هنوز با اصول و ابزار قدیمی مانند داسهای مختلف انجام می گیرد . چندین دهه است که به موازات مکانیزه شدن کشاورزی در دنیا، کشور ما هم تعدادی ماشینهای برداشت را از کشورهای بیگانه خریداری و وارد کرده است؛ ماشینهای برداشت گندم هم اکنون بخش بزرگی از کار برداشت محصول را انجام می دهند .ماشینهای درو و برداشت، که به نام کمباین معروف است، باید در مناطقی استفاده گردد که شرایط کاشت و برداشت مناسبی برای استفاده از آنها فراهم شده باشد. کمباین را بیشتر در دشتهای غله خیز کشور مانند مغان و خوزستان مورد استفاده قرار می دهند. انواع کمباین های مختلف در بازار مجود دارد که می توان علاوه بر برداشت گندم عمل کوبیدن و گونی کردن را توأماً انجام دهد .

در مناطقی که کمباین به کار گرفته نمی شود بعد از برداشت گندم مرحله خرمن کوبی شروع می گردد. مقصود از خرمن کوبی جدا کردن کاه و کلش از دانه های گندم است. خر منکوب های مختلف و متعدد ایرانی وجود دارد که به کمک حیوانات کشیده می شوند. بعد از کوبیدن خرمن، باد دادن انجام می گیرد. بدین معنی که دانه های گندم را با شانه های مخصوص، و به کمک باد از کاه جدا می کنند. در موقع تفکیک دانه از کاه مقداری بذر مجزا نشده از پوشینه های دانه باقی می ماند که کزل نامیده می شود؛ زارع با کوبیدن مجدد آنها، دانه را از پوشینه ها جدا می کند اخیراً خر منکوبهایی به بازار آمده اند که با کمک موتور یا با استفاده از نیروی برق کار می کنند . در موقع کوبیدن گندم با خر منکوب های جدید لازم است دستگاه خرد کننده طوری تنظیم شود که صدمه ای به بذر وارد نشود و دانه ها خرد نگردد. دانه های خرد شده ارزش نانوایی کمتری دارند و از لحاظ جوانه زدن، به علت صدمه ای که به گیاهک دانه وارد می شود، ضعیف هستند. بذرهای بزرگ، در خر منکوب های موتوری بیشتر از بذرهای متوسط و یا گرد و مدور صدمه می بینند . دانه های کوبیده شده که رطوبتی کمتر از 15 درصد دارند مناسب برای انبار کردن هستند و می توانند قوه نامیه خود را به طور رضایت بخشی حفظ کنند، دانه هایی قابل انبار کردن هستند که رطوبت آنها کمتر و دمای محیط نگهداری آنها نیز پایین باشد.